خبیر

 سوره مبارکه قدر که به منزله شرح و تفسیر آیات سوره مبارکه «دخان » است، شش ویژگی برای شب قدر

می شمارد:

الف . شب نزول قرآن است (انا انزلناه فی لیلة القدر) .

ب . این شب، شبی ناشناخته است و این ناشناختگی به دلیل عظمت آن شب است (و ما ادراک ما لیلة القدر) .

ج . شب قدر از هزار ماه بهتر است . (لیلة القدر خیر من الف شهر) .

د . در این شب مبارک، ملائکه و روح با اجازه پروردگار عالمیان نازل می شوند (تنزل الملائکة و الروح فیها باذن ربهم) و روایات تصریح دارند که آنها بر قلب امام هر زمان نازل می شوند .

ه . این نزول برای تحقق هر امری است که در سوره «دخان » بدان اشاره رفت (من کل امر) و این نزول - که مساوی با رحمت خاصه الهی بر مومنان شب زنده دار است - تا طلوع فجر ادامه دارد (سلام هی حتی مطلع الفجر) .

و . شب قدر، شب تقدیر و اندازه گیری است; زیرا در این سوره - که تنها پنج آیه دارد - سه بار «لیلة القدر» تکرار شده است و این نشانه اهتمام ویژه قرآن به مسئله اندازه گیری در آن شب خاص است .

مرحوم کلینی در کافی از امام باقر (ع) نقل می کند که آن حضرت در جواب معنای آیه «انا انزلناه فی لیلة مبارکة » فرمودند: «آری شب قدر، شبی است که همه ساله در ماه رمضان و در دهه آخر آن، تجدید می شود . شبی که قرآن جز در آن شب نازل نشده و آن شبی است که خدای تعالی درباره اش فرموده است: «فیها یفرق کل امر حکیم; در آن شب هر، امری با حکمت، متعین و ممتاز می گردد» . آن گاه فرمود: «در شب قدر، هر حادثه ای که باید در طول آن سال واقع گردد، تقدیر می شود; خیر و شر، طاعت و معصیت و فرزندی که قرار است متولد شود یا اجلی که قرار است فرارسد یا رزقی که قرار است برسد و …» . 1

1 . المیزان فی تفسیر القرآن ج: ۲۰ ص: ۳۸۲; بحث روایی ذیل سوره مبارکه قدر .

سبب نامگذاری این شب را به شب قدر  می توان چنین بیان کرد که خداوند در این شب تقدیر هر موجودی را رقم می‌زند. در این شب تمام حوادث سال آینده، به امام هر زمان ارائه مى ‏شود و امام از سرنوشت خود و دیگران با خبر مى‏ گردد. امام باقر(ع) مى‏ فرماید: «انه ینزل فى لیلة القدر الى ولى الامر تفسیر الامور سنةً سنةً، یؤمر فى امر نفسه بکذا و کذا و فى امر الناس بکذا و کذا؛1 در شب قدر به‏ ولى امر (امام هر زمان) تفسیر کارها و حوادث سال به سال نازل ‏شود و وى درباره خویش و دیگر مردمان مأمور به دستورهایى مى‏ شود.» شب قدر به تصریح آیه «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» شبی است که قرآن در آن شب بر رسول اکرم(ص) نازل شده و در سوره مبارکه دخان از این شب با صفت مبارک یاد شده است: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ». از امام باقر(ع) نقل است که آن حضرت در جواب معناى آیه «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ» فرمودند: «آرى شب قدر، شبى است که همه ساله در ماه رمضان و در دهه آخر آن، تجدید مى‏ شود. شبى که قرآن جز در آن شب نازل نشده و آن شبى است که خداى تعالى درباره ‏اش فرموده است: «فیها یفرق کل امر حکیم؛ در آن شب، هر امر با حکمتی، متعین و ممتاز مى‏ گردد.» آن‌گاه فرمود: «در شب قدر، هر حادثه‏ اى که باید در طول آن سال واقع گردد، تقدیر مى ‏شود؛ خیر و شر، طاعت و معصیت و فرزندى که قرار است متولد یا اجلى که قرار است فرا رسد یا رزقى که قرار است برسد و … .»2 برای «قدر» معانی دیگری هم ذکر شده است. در قرآن کریم، قدر به معنی منزلت و بزرگی خدا است. «ما قَدَروا الله حَقّ قَدرِه؛ آنان عظمت خدا را نشناختند.»3- قدر به معنای تنگی نیز آمده است: «وَمَن قَدَرَ عَلَیهِ رَزَقَه فَلینفِق مِمّا آتاه الله.»4 و آنها که تنگدست‌اند، از آنچه که خدا به آنها داده انفاق نمایند. در قرآن آیه‌ای است که مراد از شب قدر را بیان می‌کند، می‌فرماید: «شهر رمضان الذی انزل فیه القران». با توجه به این آیه و آیاتی که در باب نزول قرآن در شب قدر آمده است، چنین نتیجه گرفته می‌شود که شب قدر در ماه مبارک رمضان واقع شده است؛ آنچنان که روایات متعددی نیز در این باب وارد شده است.

1. الکافى، ج‏۱، ص ۲۴۸

2. المیزان فى تفسیر القرآن، ج ۲۰، ص، ۳۸۲ 

3. حج/۷۴

4 طلاق/۸

قال الكاظم عليه السلام:
دعوة الصائم تستجاب عند افطاره
امام كاظم عليه السلام فرمود:
دعاى شخص روزه ‏دار هنگام افطار مستجاب مى‏شود.
===========
بحار الانوار ج 92 ص 255 ح 33